Οι Ρόλοι μας στη Συμβουλευτική Οικογένειας

Από τον ειδικό της ψυχικής υγείας προς κάθε γονέα, κάθε παιδί, κάθε οικογένεια

της Ευτυχίας Βαρσαμή

Ως ειδικός ψυχικής υγείας, δεν αντιλαμβάνομαι την οικογένεια ως παθητικό αποδέκτη της δικής μου γνώσης και παρέμβασης. Η οικογένεια είναι ένας ζωντανός, ενεργός οργανισμός. Ορίζει τις ανάγκες της, θέτει τις προτεραιότητές της, δηλώνει τις προτιμήσεις της, φέρνει στο τραπέζι τις αντοχές της. Η δική μου συμβολή είναι να συμπορευτώ. Συνεργάζομαι, όχι καθοδηγώ. Στέκομαι σύμμαχος, όχι αυθεντία. Είμαστε ομάδα.

Οι γονείς που έρχονται κοντά μου καλούνται να αναλάβουν ενεργό ρόλο στην επίλυση των δυσκολιών που τους απασχολούν. Δεν περιμένουμε απαντήσεις απ’ έξω μα τις συνθέτουμε μαζί, με αμοιβαία εμπιστοσύνη. Ακόμα και όταν οι γονείς δεν γνωρίζουν τι να κάνουν, έχουν πάντα το πιο πολύτιμο εργαλείο: τη θέληση να φροντίσουν.

Μέσα από αυτή τη σχέση καλλιεργούμε έναν δεσμό. Έναν δεσμό βασισμένο στην ενσυναίσθηση, στην αποδοχή, στην αισιοδοξία. Η φροντίδα που υποστηρίζω είναι οικογενειακή δεν περιορίζεται μόνο στο παιδί, αλλά απλώνεται σε όλους τους κρίκους της αλυσίδας. Ολόκληρο το σύστημα έχει αξία. Αυτοφροντίσου, δες τη σχέση σου με τον /τη σύντροφο σου λέω πριν από όλα.

Ως επαγγελματίας, έχω και έναν διδακτικό ρόλο. Δεν ερμηνεύω τις δυσκολίες της οικογένειας ως παθολογία, αλλά ως έλλειψη πληροφορίας, εργαλείων, στήριξης, κοινωνικής πρόνοιας. Όταν οι γονείς εκπαιδεύονται σε δεξιότητες, όταν αποκτούν γνώσεις για τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά κάθε αναπτυξιακής φάσης, όταν αναγνωρίζουν το πλαίσιο πίσω από κάθε συμπεριφορά, τότε νιώθουν λιγότερο μόνοι και περισσότερο ικανοί. Η ευθύνη παύει να βαραίνει μόνο τον ώμο σου, γίνεται κοινή. Αναλαμβάνω την ευθύνη και την αναλαμβάνεις κι εσύ.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλο μου είναι καταλυτικός. Φέρνουμε πληροφορίες. Διευκρινίζουμε το πού και το πώς μπορεί να αναζητηθεί βοήθεια. Φτιάχνουμε μαζί έναν χάρτη: έναν χάρτη υπηρεσιών, ειδικοτήτων, διαδρομών που ενώνουν τα διάσπαρτα δεδομένα και βοηθούν την οικογένεια να βαδίσει με σιγουριά. Γίνομαι φίλτρο απέναντι στην υπερπληροφόρηση. Απαντώ στο «τι να κάνουμε τώρα;».

Είμαι και μεσάζουσα. Μεσάζουσα ανάμεσα στους θεραπευτές του παιδιού, τους συμβούλους των γονέων, τους εκπαιδευτικούς στο σχολείο. Ο ρόλος είναι σημαντικός για να εξασφαλίζεται η επικοινωνία, η συνέπεια, η συνέργεια. Δεν μπορεί καμία παρέμβαση να σταθεί, αν τα μέρη της δεν επικοινωνούν. Έτσι γινόμαστε ο σύνδεσμος.

Σε δύσκολες οικογενειακές δυναμικές, αναλαμβάνω τον ρόλο του διαμεσολαβητή. Σε περιβάλλοντα συγκρουσιακά, στηρίζεται κάθε μέλος, ενισχύεται η φωνή του καθενός, χτίζουμε γέφυρες κατανόησης. Η συμβουλευτική δεν είναι δικαστήριο. Είναι χώρος επανεύρεσης.

Και τέλος, ή ίσως πάνω απ’ όλα, αναγνωρίζω τον βαθιά κοινωνικό χαρακτήρα της δουλειάς μου. Οι οικογενειακές δυσκολίες δεν γεννιούνται στο κενό. Καθημερινά συναντάμε τη φτώχεια, την ανασφάλεια, την εργασιακή εξάντληση, τη μοναξιά, τις πολιτικές επιλογές που στενεύουν τα περιθώρια. Καταλαβαίνω ότι η ψυχική υγεία δεν είναι ατομικό πρόβλημα. Είναι κοινωνικό δικαίωμα.

Γι’ αυτό και ο ρόλος μου δεν περιορίζεται σε συνεδρίες. Εκτείνεται στην κοινότητα, στα σχολεία, στις πολιτικές διεκδικήσεις, στην παιδαγωγική δράση. Όπου υπάρχει ανάγκη για στήριξη, στέκομαι εκεί. Μαζί με την οικογένεια. Για την οικογένεια. Όχι απέναντί της.