Υιοθεσία

1. Εισαγωγή

Στο παρόν μελετάται ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης για θετούς γονείς οι οποίοι βρίσκονται σε

διαδικασία υιοθεσίας. Ως υιοθεσία ορίζεται η μόνιμη και νόμιμη τοποθέτηση ενός παιδιού σε

οικογένεια πέραν της βιολογικής (Βορριά, 2017). Η ενημέρωση και η εκπαίδευση των γονέων,

αλλά και η συνεχής στήριξη και υποστήριξή τους κρίνονται απαραίτητες προκειμένου να

διασφαλιστεί, πρωτίστως, το υπέρτατο καλό του παιδιού, όπως αυτό “προβλέπεται στη Διεθνή

Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού για την αρχή της εξυπηρέτησης του απόλυτου

συμφέροντός του” (Κούλουρης, 2019). Έτσι, τα βασικά σημεία που θα εστιάσει το συγκεκριμένο

πρόγραμμα είναι τα αναπτυξιακά στάδια, η σημασία της ασφάλειας, η υγεία και η υγιεινή, η

συναισθηματική ρύθμιση και η σπουδαιότητα του κλίματος της οικογένειας.

2. Εκπαίδευση γονέων

Προτείνονται προγράμματα εκπαίδευσης 30 ωρών, βάσει νομοθεσίας (Πουλόπουλος &

Κοκκίνη, 2019). Εδώ προτείνεται ένα πρόγραμμα διπλάσιων ωρών το οποίο θα έχει για κάθε θέμα

ένα μέρος θεωρητικό με διαλέξεις και μελέτη βιβλιογραφίας, κι ένα βιωματικό, το οποίο θα

περιλαμβάνει παιχνίδια ρόλων, προβολή ταινιών και ντοκιμαντέρ, επαφή με άλλους θετούς γονείς

και, στο τέλος, ασκήσεις αυτοαξιολογήσεις. Όλα αυτά συνίστανται διότι η εκπαίδευση

“διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην σταθερότητα της υιοθεσίας και στην μακροχρόνια

συναισθηματική ευημερία της οικογένειας” (Brodzinsky, 2008 όπ. αναφ. στο Πουλόπουλος &

Κοκκίνη, 2019).

2.1 Αναπτυξιακά στάδια

Ένα σημαντικό κεφάλαιο είναι η γνώση των αναπτυξιακών σταδίων των παιδιών ανά

ηλικιακή ομάδα ως προς την ψυχοκοινωνική, ψυχοκινητική, γλωσσική και γνωστική ανάπτυξη.

Αυτή η γνώση θα βοηθήσει τους γονείς να γνωρίζουν τι να περιμένουν, τι προσδοκίες να έχουν και

πότε θα πρέπει να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό για αξιολόγηση και τυχόν πρώιμη παρέμβαση.

Εδώ εντάσσεται και η θεματική της ασφάλειας αφού, βάσει των παραπάνω σταδίων,

προσαρμόζουμε τον χώρο που θα διαμείνει το παιδί. Για παράδειγμα είναι σημαντικό να είναι

ασφαλισμένα κάποια ντουλάπια με καθαριστικά ή καλυμμένες οι πρίζες κατά την προσχολική

ηλικία, κάτι που δε χρειάζεται για την εφηβική ηλικία. O χώρος κατοικίας, το παιδικό δωμάτιο, το

κρεβάτι είναι πολύ σπουδαία θέματα για την ασφάλεια των μικρών παιδιών μιας και “σύμφωνα με

τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τα ατυχήματα αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου παιδιών

ηλικίας 5-19 ετών με τις πτώσεις να είναι η πιο κοινή αιτία θανάτου και τραυματισμού στο κεφάλι”

(Καλακούτα και συν., 2016)

2.2 Υγεία και υγιεινή

Ένα σημαντικό θέμα είναι η καλή υγεία και η υγιεινή. Στο πρόγραμμα πρέπει να δοθεί βάση

για τη γνώση του ιατρικού ιστορικού και πρόταση για επίσκεψη σε έναν γιατρό που θα “μπορεί να

ερμηνεύσει τον ιατρικό φάκελο του παιδιού και να βοηθήσει στην κατανόηση του τι να περιμένει ο

θετός γονέας, δεδομένων των ιατρικών ζητημάτων, των εμπειριών και των ειδικών αναγκών του

παιδιού” (Renwick, 2021). Επιπλέον, η ενημέρωση για τις σωστές διατροφικές συνήθειες και

τρόπους ώστε να επιτευχθούν. Είναι σπουδαίο να γνωρίσουν τις “συνήθειες των παιδιών και να

διατηρήσουν οικεία γεύματα με μια συνεπή ρουτίνα για να νιώσουν τα παιδιά ασφάλεια”(Renwick,

2021) έτσι, κάθε αλλαγή να γίνεται σταδιακά. Ταυτόχρονα θα γίνει ενημέρωση πρακτικών υγιεινής,

όπως καθαρισμός ευαίσθητων περιοχών, εξειδικευμένα βάσει φύλου, και στοματικής υγιεινής.

2.3 Συναισθηματική Ρύθμιση και κλίμα οικογένειας

Με βάση τα παραπάνω είναι κατανοητό πως οι ανάγκες ενός υιοθετημένου παιδιού δε

διαφέρουν από αυτές των βιολογικών παιδιών κι αυτή η συνειδητοποίηση είναι βασική “ώστε να

μην μετατρέπουμε το υιοθετημένο παιδί σε ειδικό παιδί, κάτι που αντιβαίνει στην κεντρική ιδέα της

υιοθεσίας” (Αμπατζόγλου, 2020). Αυτή η διαπίστωση είναι η απαρχή για τη δημιουργία ζεστού

κλίματος στην οικογένεια.

Το μεγαλύτερο μέρος της εκπαίδευσης θα σταθεί στην εκπαίδευση των γονέων για

αναγνώριση συναισθημάτων του παιδιού, θετικών και αρνητικών, με κορυφαίο αυτό του “φόβου

εγκατάλειψης το οποίο έχει σοβαρές επιπτώσεις στη σύναψη σχέσεων των υιοθετημένων παιδιών”

(Ντούμα και συν., 2013). Οι γονείς πρέπει να εξασκηθούν να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους

για να βοηθούν τα παιδιά την ώρα των κακών συμπεριφορών, δοκιμάζοντας τα όρια. Το παιδί

βιώνει τις ίδιες εμπειρίες αλλά, οι θετοί γονείς, σα θεραπευτές, θα παρέχουν ασφάλεια και

σταθερότητα, ώστε να φροντίσουν να νιώσει το παιδί αποδοχή και σιγουριά (Βορριά, 2017). Μέσω

των βιωματικών δράσεων θα γίνουν “οι ευαίσθητοι και διαθέσιμοι φροντιστές, θα δώσουν σταθερή

βάση” (Ντούμα και συν., 2013) και αυτό θα πρέπει να το προωθήσουν και στην ευρύτερη

οικογένεια η οποία έχει εξίσου κεντρικό ρόλο. Τέλος, μείζονος σημασίας είναι η απόκτηση τρόπων

για ανοιχτή συζήτηση με το παιδί για τις ρίζες του και τη βιολογική οικογένεια.

3. Συμπεράσματα

Οι θετοί γονείς με το πολύπλευρο πρόγραμμα εκπαίδευσης έχουν τα εφόδια για να

αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες ενός υιοθετημένου παιδιού και αυτή η προετοιμασία είναι και το

βασικότερο για μια επιτυχημένη υιοθεσία. Tέτοια προγράμματα είναι σημαντικά και “μελέτες

δείχνουν ότι οικογένειες που εκπαιδεύτηκαν, αντεπεξήλθαν στις προκλήσεις και στις δυσκολίες του

ρόλου τους, κατανόησαν τις συμπεριφορές των παιδιών και κάλυψαν τις ανάγκες τους” (Zosky et

al., 2005). Η καλή γνώση των αναπτυξιακών φάσεων, των μέτρων ασφάλειας, των κανόνων υγείας

και υγιεινής και η εκπαίδευση για συναισθηματική εγγύτητα θα βοηθήσουν τους θετούς γονείς και

την θετική ανάπτυξη των παιδιών.

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Αμπατζόγλου, Γ. (2002). Η υιοθεσία από την πλευρά του παιδιού. Στο Γ.

Αμπατζόγλου (Επιμ.) Αλλάζοντας χέρια: Διεπιστημονική προσέγγιση της διακίνησης

και της τοποθέτησης των παιδιών (σελ. 187-194). University Studio Press.

Βορριά, Π. (2017). Υιοθεσία και Αναδοχή: Οι συνέπειες τους στην ανάπτυξη των

παιδιών. Στο Φ. Μόττη- Στεφανίδη (Επιμ.), Παιδιά και έφηβοι σε έναν κόσμο που

αλλάζει (σελ. 221- 264). Βιβλιοπωλείο της Εστίας.

Zosky D.L., Howard, J., Livingston Smith, S., Howard, A. & Shelvin, K. (2005).

Investing in Adoptive Families. Adoption Quarterly, 8 (3), 1-23. http://dx.doi.org/

10.1300/J145v08n03_01

Καλακούτα, Ο. (2016). Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Ατυχήματα και τις

Δηλητηριάσεις στα Παιδιά. Υπουργείο υγείας Κύπρου

Κούλουρης, Ν. (2019). Θεματική ενότητα Α. Ο χάρτης δικαιωμάτων των παιδιών.

Το θεσμικό πλαίσιο προστασίας των ανηλίκων στην Ελλάδα και στην ΕΕ.

Διαδικαστικά και νομικά θέματα. Στο X., Πουλόπουλος, (Επιμ.) Ένα σπίτι για κάθε

παιδί. (σελ. 17-41). Δημοκρίτειο πανεπιστήμιο Θράκης.

Ντούμα, Μ., Βορριά, Π., & Βαϊράμη, Μ. (2013). Υιοθετημένοι έφηβοι με

ιδρυματική εμπειρία: Η ποιότητα του συναισθηματικού δεσμού με τους θετούς

γονείς τους. Ψυχολογία, 20 (4), 429-431. https://ejournals.epublishing.ekt.gr/

index.php/psychology/issue/archive

Πουλόπουλος, Χ., Κοκκινη, Ε. (2019). Εισαγωγή, Μεθοδολογία, Αξιολόγηση του

Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Στο X., Πουλόπουλος, (Επιμ.) Ένα σπίτι για κάθε

παιδί. (σελ. 17-41). Δημοκρίτειο πανεπιστήμιο Θράκης.

Renwick, A. E. (2021). Preparing to adopt a child.

https://kidshealth.org/en/parents/medical-adopt.html?ref=search (Ανάγνωση:

10-12-23)